Ngày cập nhật 31/10/2023

Từ trung tâm thành phố Cần Thơ chạy theo quốc lộ 1A qua cầu Cái Răng đến cầu Trường Tiền thuộc xã Mỹ Khánh, huyện Phong Điền là điểm bắt đầu đường tỉnh 923 mà trước đây có tên gọi Lộ Vòng Cung. Đây là cung đường được mệnh danh là “Vành đai lửa, tuyến lửa Vòng Cung” trong thời kỳ kháng chiến chống quân xâm lược.

Lộ Vòng Cung dài gần 30 km, phần lớn qua các xã: Mỹ Khánh, Nhơn Ái, Tân Thới, Giai Xuân và kết thúc tại lộ tẻ Ba Se (phường Phước Thới, quận Ô Môn). Đây là đường giao thông thuận lợi có vị trí chiến lược quan trọng nằm ở cửa ngõ phía Tây Nam của trung tâm thành phố Cần Thơ.

Ngay từ thời kỳ Pháp thuộc, bọn tay sai thực dân đã đàn áp, bắt bớ nhân dân làm phu đắp lộ với âm mưu xây dựng tuyến đường thành vành đai phòng thủ bảo vệ cơ quan đầu não của chúng tại nội ô Cần Thơ. Dưới chế độ chính quyền Sài Gòn, địch gọi đây là Hương lộ 4 còn ta gọi là lộ Vòng Cung. Tuyến lộ Vòng Cung vẫn được tiếp tục xây dựng vừa làm hàng rào phòng thủ để bảo vệ trung tâm đầu não vùng IV chiến thuật, sân bay Trà Nóc và các cơ quan đại diện của Mỹ tại Cần Thơ, vừa là nơi thử nghiệm mọi thủ đoạn tàn bạo nhất để quét trắng các cơ sở cách mạng trên tuyến lộ Vòng Cung, đồng thời làm bàn đạp tấn công lực lượng cách mạng của ta ở Căn cứ U Minh.

Đối với ta, lộ Vòng Cung vừa là cửa ngõ có tính chất liên hoàn thuận lợi về đường bộ và đường thủy, vừa là nơi vận chuyển, cung cấp lương thực, vũ khí, nhu yếu phẩm và nuôi chứa cán bộ lãnh đạo cách mạng cho các đơn vị bộ đội, tạo thành đường dây kết nối vững chắc giữa các lực lượng của huyện, tỉnh và của Khu tập kết để đưa các lực lượng vào Vòng Cung, tấn công trung tâm đầu não của địch ở thành phố Cần Thơ.

Trong kháng chiến chống đế quốc Mỹ, Lộ Vòng Cung là địa điểm chuyển quân (ấp Mỹ Nhơn); Trạm Quân y Tiền phương (ấp Mỹ Long); Nơi cất giấu vũ khí (ấp Mỹ Thuận) của lực lượng cách mạng. Tại đây, ta đã tổ chức vận chuyển lương thực, vũ khí, nhu yếu phẩm nuôi chứa cán bộ cách mạng, các đơn vị bộ đội và là nơi tập kết của các lực lượng cách mạng. Do đó, đế quốc Mỹ tiến hành nhiều đợt phi pháo càn quét, bắn phá tan hoang nhà cửa, ruộng vườn của bà con nhân dân và rải chất khai quang hủy diệt sự sống, với quyết tâm đánh bật lực cách mạng ra khỏi Vòng Cung, cắt đường dây kết nối liên lạc giữa lực lượng cách mạng và nhân dân nơi đây.

Nhiều cuộc chiến đấu giữa ta và địch diễn ra vô cùng gay go ác liệt, có biết bao máu xương của chiến sĩ, đồng bào đã ngã xuống mảnh đất Vòng Cung. Nhưng với truyền thống yêu nước và tuyệt đối tin tưởng vào cách mạng, bà con nhân dân nơi đây không quản ngại hy sinh, gian khổ vẫn quyết tâm bám trụ đùm bọc, nuôi chứa, bảo vệ cán bộ, bộ đội đứng chân chiến đấu cho đến ngày thống nhất đất nước, góp phần tô thắm những trang sử vẻ vang về truyền thống đấu tranh cách mạng của Đảng bộ, quân và dân Cần Thơ.

Tính chất ác liệt của chiến trường Vòng Cung đã được nhà thơ Lâm Thao khắc họa qua hai câu thơ:

Vòng Cung đi dễ khó về

Đạn chen đầu đạn, bom kề hố bom

Vì vậy Lộ Vòng Cung Cần Thơ không chỉ là địa danh mà còn có ý nghĩa lịch sử trong kháng chiến chống ngoại xâm của Cần Thơ. Ngoài địa điểm chuyển quân, Trạm Quân y Tiền phương và nơi cất giấu vũ khí của lực lượng cách mạng, nơi đây còn lưu lại dấu ấn sâu đậm về tình nghĩa quân dân gắn liền với những đau thương, mất mát, hy sinh của những đồng bào, chiến sĩ đã ngã xuống vì Tổ quốc.

Ngày 07 tháng 02 năm 2013, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 677/QĐ-BVHTTDL xếp hạng Địa điểm chuyển quân, Trạm Quân y Tiền phương và nơi cất giấu vũ khí thuộc Lộ Vòng Cung Cần Thơ trong kháng chiến chống Mỹ là Di tích lịch sử cấp Quốc gia.

Ảnh sưu tầm. Huyện Phong Điền nhận bằng xếp hạng Di tích lịch sử Quốc gia

“Địa điểm chuyển quân, Trạm Quân y Tiền phương và nơi cất giấu vũ khí thuộc Lộ Vòng Cung Cần Thơ trong kháng chiến chống Mỹ” vào ngày 24/4/2013

Hiện nay dọc theo tuyến lộ Vòng Cung lịch sử là màu xanh bạt ngàn của những vườn cây ăn trái đặc trưng vùng đất Nam Bộ như sầu riêng, măng cụt, nhãn, chôm chôm, dâu Hạ Châu – đặc sản của huyện Phong Điền, được tưới mát bồi đắp bởi phù sa của dòng kênh Xáng Xà No nằm song song với tuyến lộ. Bên cạnh đó, trải dọc trên tuyến Lộ Vòng Cung có các điểm tham quan du lịch nổi tiếng như Làng du lịch Mỹ Khánh, khu du lịch Ông Đề, Thiền viện Trúc Lâm Phương Nam – ngôi chùa lớn nhất thành phố Cần Thơ. Đất lửa Vòng Cung ngày nào giờ đây đã nở hoa rực rỡ. Nếu có dịp xin mời bạn thử một lần di chuyển bằng xe máy theo tuyến Lộ Vòng Cung để cảm nhận được sự yên bình, thơ mộng của cảnh vật hai bên đường, tận hưởng không khí trong lành cùng làn gió mát từ phía bờ sông thổi vào buổi sớm mai trên tuyến Lộ Vòng Cung - một trong những cung đường đẹp nhất của huyện Phong Điền, thành phố Cần Thơ.

Thiên Tâm – Trung tâm XTTM-DL&QLDT